RHAPSODY

“Bon jour, bonjour.” “Op hoeveel manieren kun je bonjour zeggen?” vraag ik me geprikkeld af. Ik probeer het opnieuw. Accent op de eerste lettergreep. Accent op de laatste. Hoog. Laag. Hard. Zacht. De computer accepteert het niet. In het dorp doe ik niets anders dan bonjour roepen. Iedereen verstaat het en groet me vrolijk terug. Maar het programma op de computer verstaat mij niet. John doet ook mee en roept af en toe maar wat en dat wordt geaccepteerd. Gekmakend. Ik heb een lange weg te gaan. Oefenen, oefenen en nog eens oefenen maar Frans ga ik hoe dan ook leren want we blijven een jaar extra in Frans Polynesië. We hebben dus de tijd om het te leren en te gebruiken. Onze inburgeringscursus is begonnen.

Baguette halen rond 5 uur in de morgen is geen probleem meer. Daar zijn we inmiddels aangewend en door de samenwerking met de andere boten hoeven we niet elke dag. Hoe langer we hier blijven des te meer we te weten komen over het plaatsje. Bonjour zeggen tegen iedereen die tegen komt is heel gewoon. twee zoenen bij familie of vriend is de volgende stap. En die maak je snel. Als het regent, biedt je een plek in auto aan en breng je de persoon naar huis. Mannen doen vrouwen dingen en vrouwen doen mannen dingen.

Palmbladeren weven, coprah oogsten, vissen. Het wordt door allebei uitgevoerd evenals de vele sporten die ze hier uitoefenen. En de tradities worden aan de kinderen doorgegeven. Mannen dragen bloemen. Vrouwen dragen bloemen, Mannen dragen traditionele rokken tijdens de Heiva evenals de vrouwen. Als je als man liever in vrouwenkleding wilt lopen dan wordt daar niet raar tegenaan gekeken. Alcohol wordt vrijwel niet gedronken en eten wordt niet weggegooid. Een fiets is een onmisbaar vervoersmiddel. Vooral de driewieler met een bakje achterop is populair en te gebruiken voor vele doeleinden. Als je bloemen nodig hebt voor je ‘couronne des fleures’ struin je de straten en de tuinen van de buren af voor een paar bloemen. Men houdt van kleur en vrolijke designs in alle mogelijke kleurencombinaties. Alleen op zondag kun je Firifiri kopen. Een op een oliebol lijkende lekkernij in de vorm van een acht. Wel vroeg bij zijn anders is alles al uitverkocht. De winkels zijn overigens dicht van 12 tot 15.30u. Terug naar de inburgeringscursus. Belangrijk is dat je de taal leert, de gebruiken, de cultuur en tradities kent, de normen en waarden overneemt en het volkslied kan zingen. Gedurende onze dagelijkse wandeling door het dorp roepen we zoals ieder ander bonjour of iaorana. Alcohol drinken we vrijwel niet. En eten gooien wij absoluut niet weg. Die gebruiken zijn beiden makkelijk over te nemen want allebei zijn namelijk schreeuwend duur. Fietsen is natuurlijk geen enkel probleem als we er een kunnen lenen.

En die tradities leren we door vallen en opstaan.

Ik sta op het strand. Voor me zie ik een kajak mijn richting uit komen. Het is een traditionele boot maar gemaakt van polyester. De jongen stapt behendig uit de kajak. Het is overduidelijk een ‘Ik durf het bijna niet te vragen maar mag ik even’- momentje. “Je voudrais..”zeg ik en wijs naar de kajak. “Seulement ici,”en geef aan dat ik heen en weer langs het strand wil blijven. Het floept zomaar uit mijn mond. De jongen knikt. Ik grijp mijn kans met beide handen aan en stap in de boot. De boot is smal en vooral erg lang. De kajak ligt opmerkelijk stabiel in het water door de drijver aan de linkerkant van de boot. Ik pas precies door de opening en ik zit comfortabel. De peddel is van prachtig hout gemaakt en staat strak in de lak. Ik maak een slag. De kajak komt snel in beweging en ik maak al aardig vaart. Recht vooruit gaat perfect maar een bocht maken is niet zomaar gedaan. Langs het strand blijven zit er niet in. Ik peddel aan 1 kant en kan alleen een wijde bocht maken. Net als ik denk dat ik het best goed doe, zie ik koraal net aan de wateroppervlakte verschijnen. “Mmm. Dat is niet de bedoeling.” Ik probeer mijn slagen sneller op elkaar te laten volgen in de hoop de bocht op tijd te kunnen maken. Hoe snel ik ook peddel de boot gaat meer vooruit dan de bocht om. De boot draait veel te langzaam. Hoog tijd om iets anders uit te vinden. Ik steek de peddel aan de andere kant in het water. Een tegengestelde beweging zou mijn draai korter moeten maken. Ik maak een ferme slag naar achter. Meteen draai ik vliegensvlug om. Plots voel ik overal koud water. “Wats geburt?” vraag me meewarig af. Gedraaid ben ik maar niet op de wijze die ik voor ogen had. Omgeslagen. Gewoon omgeslagen. Ik hoor gelach vanaf de kant en alle ogen zijn op mij gericht. We zijn met de buurboten en onze buurtbewoners aan het BBQ-en. Ik probeer zo gracieus mogelijk weer terug te geraken in de kajak. Ik trek me op aan de ligger waarmee de drijver aan de kajak vast zit, houd mijn afzakkende korte broek vast om de blunder niet nog erger te maken en kom hoog uit het water. Mijn linkerbeen zit al in de boot en de rechter volgt gelukkig al snel. Druipnat probeer ik aan de jongen uit te leggen wat er gebeurde.

Die snapt er niets van. Ach, het droogt wel weer op. Èn mijn doel is bereikt: geen botsing met het koraal en in Polynesische kajak gevaren.

Het vlechten van palmbladeren is een ‘must-know-how-to-do-it’-vaardigheid hier. Hoedjes, huisbekleding, tassen, bloemstukken, versieringen. Van alles wordt ermee gemaakt. Als een mogelijkheid zich voordoet grijpen we dat met beiden handen aan. Een restaurantje wordt opnieuw gedecoreerd en John helpt de dame. Hij heeft een palmblad in zijn hand en duwt het tegen de paal van het restaurantje zodat ze kan gaan vlechten. Ik heb net gekeken hoe ze dat doet en vraag of ik het mag doen. De dame stemt met een brede lach in.

Het bovenste stuk van het blad blijft zoals het is. Daarna wordt het om de paal heen gevlochten. Soms met twee of drie tegelijk zoals een ingevlochten vlecht in het haar. Langzaam maar zeker kom ik op de grond uit. De vrouw van het restaurant lacht tevreden. Mijn vlechtwerk is goedgekeurd. Een paar dagen later zit ik op de grond. Voor me liggen 4 stukken, elk met drie stroken van een groot palmblad. Op de een of ander manier moet dit een tas gaan worden. Timanu gaat het ons leren. Zij wordt bijgestaan door haar kordate nichtje Anna.

Als iets niet goed is, haalt ze het in een vlugge beweging uit elkaar. Vier bootvrouwen doen hun best om er iets moois van te maken. Het eerste stadium is vrij gemakkelijk. Twee keer twee stukken aan elkaar weven. Deze twee moeten nu aan elkaar gemaakt worden. Dit gaat nog wel. Nu komt het. De zijkanten moeten aan elkaar geweven worden zodat er een opstaande rand ontstaat. Erover, onderdoor, er weer over en strak trekken. Het is echt niet zo heel moeilijk als je weet met welke 2 stroken palm je moet beginnen. Terwijl ik aan de ene kant flink trek, lijkt alles aan de andere kant weer los te schuiven. Het tasje is oorspronkelijk een mandje geweest om vers gevangen vis mee thuis te brengen. Om het waterdicht te maken en de vis vers te houden, worden er een paar bladeren onderin op de bodem gelegd. Een paar uur later en we zijn allemaal geslaagd voor de eerste test. Een tas, een schaal, wandbekleding en een couronne, een krans, voor op het hoofd.

Ik sta achter de coulissen, in het gemeentehuis. Mijn hart klopt wat harder dan normaal. Een laatste check in de weerspiegeling van het raam bij gebrek aan een spiegel of alles goed zit. Ook de andere bootvrouwen controleren hun outfit. De meisjes van de dansgroep krijgen als finishing touch lippenstift op hun lippen. Wij mogen eerst. Een defilé voor het publiek van Hao. De muziek start. De praatjesmaker van deze avond kondigt ons groots aan.

Een voor een stappen we met onze handtas, een geknoopte sarong op de heupen, een “couronne des fleures” op het hoofd en op blote voeten het podium op. Een luid applaus en vooral het gegier van de lach overstemt de muziek. Helaas is de praatjesmaker ook een grappenmaker. Tussen de twee dansgroepen door mogen we weer opdraven. Dit keer voor een dans. We zijn de grote grap van de avond. Tot grote hilariteit van het publiek laat hij ons de mannendans doen. Met knikkende knieën en rare sprongen gaan we af. Maaar! Meedoen aan de Heiva is een hele eer en hoort bij het doorgeven van de tradities. Ook John krijgt een kans om op het podium te staan. Er wordt hem danslessen aangeboden maar en plein public in een opgeknoopte sarong te gaan staan gaat hem net te ver.

“Schrieuk. Schrieuk.” Langzaam wordt de Franse vlag omhoog gehesen. “Schrieup, schrieup.” Het Franse volkslied klinkt. Nooit gedacht dat John eerbied zou tonen voor een Franse vlag en het volkslied. Doet tie ook niet want zijn pet blijft zitten waar die zit. Heel normaal hier trouwens. Hier geen ambtsketting tijdens speciale gelegenheden. De burgemeester draagt een pet en om zijn nek hangen twee bloemenkransen. “Schrieup. Schrieuk. Ook tijdens het Frans Polynesische volkslied en het hijsen van de vlag klinkt het schrille geluid er boven uit. Het is 14 juli, Bastille day. Wij staan aan de zijkant van het pleintje voor de kerk en het oude gemeentehuis. Vrouwen in feestelijke kleding vullen het plein. Vlak daarvoor is de officiële stoet voorbijgegaan.

De burgemeester, de hoofdmeester, het hoofd van de gendarmerie en mischien wel de dokter van het dorp lopen voorop. Daarachter komen de kersvers gekozen mr en mrs Hao, de famille van Hao en de kids van Hao. Het is een kleurrijk spektakel door de vele bloemen en de veelkleurige designs van de jurken. Na het officiële gedeelte, toespraken, hijsen van de vlag en het volkslied, wordt er het defilé afgenomen. Elk zichzelf respecterende vereniging loopt mee. De kunstgroep, een dansgroep, de vrouwenvereniging worden allen op simpele bordjes aangekondigd. Nu wij, bootvrouwen, hier al zo lang zijn mogen we bij gebrek aan een bordje “les femmes des bateaux” mee lopen met de vrouwenvereniging. We gaan een blokkie om vervolgens langs de burgemeester te mogen lopen. We zwaaien enthousiast. De burgemeester kan het wel waarderen en neemt foto’s van onze deelname. Wij zijn vermoedelijk de eerste niet-Polynesische deelnemers. Na afloop volgt de borrel: chips, cake en limonade.

Ik loop ff mijn inburgeringslijstje af:
De taal leren: check.
Gebruiken en cultuur overnemen: check.
Tradities kennen: check.
Volkslied: check.Wij zijn heel goed op weg voor een extra jaar Frans Polynesië. Pff. Na dit alles wordt het tijd voor een korte vakantie. Bij een opnieuw fantastische champagneplek laten we het anker vallen. Mijn hoofd loopt over van de Polynesische indrukken en het hangt als een aura om mijn hoofd.

Op de een of andere manier voel ik me al een Polynesische. Geen idee hoe dat komt. Nana, au revoir, salut.

You have to taste a culture to understand it.

-Deborah Cater-